Υπέρταση και Σκλήρυνση των Αγγείων

25/04/2022 , ΓΕΩΡΓΙΑΝΟΣ Π.

Η αρτηριακή σκλήρυνση είναι μια μακροχρόνια διεργασία αναδιαμόρφωσης της δομής του τοιχώματος της αορτής και των μεγάλων αγγείων. Η αρτηριακή σκλήρυνση αποτελεί τη χαρακτηριστική κλινική έκφραση της γήρανσης του αρτηριακού συστήματος. Ωστόσο, η διεργασία της αρτηριακής σκλήρυνσης παρουσιάζει ταχύτερη πρόοδο και επιδείνωση στους ασθενείς με υπέρταση. Οι δομικές μεταβολές στο τοίχωμα των μεγάλων αγγείων προκαλούν στη συνέχεια λειτουργικές και αιμοδυναμικές μεταβολές, με αποτέλεσμα την εμφάνιση μεμονωμένης συστολικής υπέρτασης και την ταχύτερη εξέλιξη της βλάβης των οργάνων-στόχων της υπέρτασης (π.χ. παράλληλα με την αρτηριακή σκλήρυνση επιταχύνεται η υπερτροφία των τοιχωμάτων αριστερής κοιλίας της καρδιάς). Επομένως, η μέτρηση της αρτηριακής σκληρίας παρέχει πληροφορίες για την έκταση και τη βαρύτητα της δομικής βλάβης που έχει υποστεί το αρτηριακό σύστημα κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών μετά από έκθεση του ασθενούς τόσο σε κλασσικούς όσο και σε μη κλασσικούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο την κατάδειξη της «πρώιμης αγγειακής γήρανσης».

Στην καθημερινή κλινική πράξη, η μέτρηση της αρτηριακής σκληρίας γίνεται με τη χρήση αναίμακτων τεχνικών, οι οποίες προσδιορίζουν την ταχύτητα αγωγής του σφυγμικού κύματος στην αορτή, η οποία αποτελεί και τον «gold-standard» δείκτη της αρτηριακής σκληρίας. Μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες έχουν δώσει δεδομένα για τις τιμές αναφοράς της ταχύτητας του σφυγμικού κύματος σε υγιή άτομα και σε ασθενείς με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο. Έτσι, μια ταχύτητα αγωγής του σφυγμικού κύματος στην αορτή μεγαλύτερη από 10 m/sec εκφράζει την παρουσία σημαντικών δομικών και λειτουργικών αλλοιώσεων της αορτής σε μεσήλικες υπερτασικούς ασθενείς. Μεγάλες προοπτικές μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι η υψηλή ταχύτητα του σφυγμικού κύματος στην αορτή έχει προγνωστική σημασία για τον υπερτασικό ασθενή. Μπορεί να προβλέψει ισχυρά και ανεξάρτητα τον κίνδυνο για την εκδήλωση θανατηφόρων και μη θανατηφόρων καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Επίσης, υπάρχουν δεδομένα ότι η αξιολόγηση της ταχύτητας του σφυγμικού κύματος παρέχει επιπρόσθετη προγνωστική αξία πέρα από αυτήν των παραδοσιακών παραγόντων κινδύνου, οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο σε καλύτερη διαστρωμάτωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης του 2013 και του 2018 περιλαμβάνουν την ταχύτητα του σφυγμικού κύματος στη λίστα των εξετάσεων που βοηθούν στην αξιολόγηση της βλάβης των οργάνων-στόχων της υπέρτασης. Ωστόσο, η μέτρηση της ταχύτητας του σφυγμικού κύματος δεν είναι πρακτική ούτε είναι συχνά διαθέσιμη και για αυτό το λόγο δε συστήνεται ως εξέταση ρουτίνας.

Πολλές μη-φαρμακολογικές και φαρμακολογικές παρεμβάσεις έχει φανεί ότι μπορούν να προκαλέσουν μικρή υποστροφή της εξέλιξης της διεργασίας της αρτηριακής σκλήρυνσης. Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό, η αρτηριακή σκληρία εξαρτάται από τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης αυτά καθαυτά. Επομένως, η καλύτερη ρύθμιση της υπέρτασης και η χρήση κάποιων συγκεκριμένων κατηγοριών αντιυπερτασικών φαρμάκων, όπως οι αναστολείς του άξονα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης, αποτελούν τις έως σήμερα πιο αποτελεσματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις για την υποστροφή της αρτηριακής σκλήρυνσης και τη βελτίωση του καρδιαγγειακού κινδύνου των υπερτασικών ασθενών.

Βιβλιογραφία

1. Determinants of pulse wave velocity in healthy people and in the presence of cardiovascular risk factors: 'establishing normal and reference values'. Eur Heart J 2010; 31(19):2338-2350.
2. Laurent S, Cockcroft J, Van Bortel L, Boutouyrie P, Giannattasio C, Hayoz D, Pannier B, Vlachopoulos C, Wilkinson I, Struijker-Boudier H. Expert consensus document on arterial stiffness: methodological issues and clinical applications. Eur Heart J 2006; 27(21):2588-2605.
3. London GM, Pannier B. Arterial functions: how to interpret the complex physiology. Nephrol Dial Transplant 2010; 25(12):3815-3823.
4. Safar ME. Can antihypertensive treatment reverse large-artery stiffening? Curr Hypertens Rep 2010; 12(1):47-51.
5. Salvi P, Scalise F, Rovina M, Moretti F, Salvi L, Grillo A, Gao L, Baldi C, Faini A, Furlanis G, Sorropago A, Millasseau SC, Sorropago G, Carretta R, Avolio AP, Parati G. Noninvasive Estimation of Aortic Stiffness Through Different Approaches. Hypertension 2019; 74(1):117-129.
6. Williams B, Mancia G, Spiering W, Agabiti RE, Azizi M, Burnier M, Clement DL, Coca A, de SG, Dominiczak A, Kahan T, Mahfoud F, Redon J, Ruilope L, Zanchetti A, Kerins M, Kjeldsen SE, Kreutz R, Laurent S, Lip GYH, McManus R, Narkiewicz K, Ruschitzka F, Schmieder RE, Shlyakhto E, Tsioufis C, Aboyans V, Desormais I. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension: The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Cardiology and the European Society of Hypertension: The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Cardiology and the European Society of Hypertension. J Hypertens 2018; 36(10):1953-2041.