Αλκοόλ και καρδιαγγειακό σύστημα. Υπάρχει άραγε ασφαλές όριο πρόσληψης;
10/03/2023 ,
Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί έναν από τους μείζονες παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, με επίπτωση που φαίνεται να αυξάνεται προϊούσης της ηλικίας. Συσχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος μυοκαρδίου, αλλά και καρδιακής και νεφρικής ανεπάρκειας. Από την άλλη μεριά, υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ατόμων που καταναλώνουν αλκοόλ (σε άλλοτε άλλη ποσότητα) ξεπερνά τα 2 δισεκατομμύρια παγκοσμίως, ενώ σε πρόσφατη ανακοίνωση του ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επεσήμανε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται η υψηλότερη κατ’ άτομο κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Η κατάχρηση αλκοόλ έχει συνδεθεί με αρκετές παθολογικές καταστάσεις, μεταξύ αυτών η κίρρωση του ήπατος, ποικίλες κακοήθειες αλλά και αρκετά νευρολογικά νοσήματα. Παρά ταύτα, τα προτεινόμενα ανώτερα όρια ημερήσιας κατανάλωσης αλκοόλ φαίνεται ότι ποικίλουν μεταξύ των διαφόρων χωρών, αντικατοπτρίζοντας ακριβώς την αδυναμία που υπήρχε διαχρονικά στο να προσδιοριστεί ένα «ασφαλές» όριο πρόσληψης του.
Όσον αφορά στη σχέση του αλκοόλ με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αυτή αποτέλεσε ανέκαθεν αντικείμενο μεγάλου ενδιαφέροντος. Εντύπωση προκάλεσαν παρατηρήσεις από μελέτες προ 30ετίας περίπου, οι οποίες συνιστούν αυτό που αποκαλείται ως «Γαλλικό Παράδοξο». Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε ότι οι Γάλλοι, εθνικότητα με μεγάλη πρόσληψη αλκοόλ (και ειδικότερα κόκκινου κρασιού) και παρά την υψηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα λίπη διατροφή τους, παρουσίαζαν τη χαμηλότερη συχνότητα καρδιαγγειακών παθήσεων. Μεταγενέστερες μελέτες ήρθαν, όμως, να δώσουν μια διαφορετική εικόνα. Σε πρόσφατη έρευνα στην οποία συμμετείχαν περίπου 2 εκατομμύρια ενήλικες, διαπιστώθηκε ότι η αυξημένη πρόσληψη αλκοόλ συσχετίστηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας και εγκεφαλικού επεισοδίου, αλλά μικρότερο κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου. Παρόμοια αποτελέσματα ανέδειξε και δεύτερη πρόσφατη μελέτη, με εμφάνιση αυξημένης θνητότητας σε άτομα που ελάμβαναν ποσότητες αλκοόλ μεγαλύτερες από 100gr/εβδομάδα (5,2L/έτος). Παρά μάλιστα την «προστασία» που φάνηκε αρχικά να προσδίδει, όσον αφορά συγκεκριμένα στον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου, η λήψη αλκοόλ, υπολογίζεται πλέον ότι το προσδόκιμο ζωής ενός 40χρονου πότη, θα μπορούσε να παραταθεί έως και κατά δύο χρόνια, μέσω και μόνον της μείωσης στην κατανάλωση αλκοόλ σε επίπεδα μικρότερα των 100gr εβδομαδιαίως.
Όσον αφορά στη σχέση του αλκοόλ με την αρτηριακή πίεση, δεδομένα από μελέτες δείχνουν ότι, παρά τις μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ διαφόρων εθνικοτήτων, παρατεταμένη πρόσληψη ποσοτήτων μεγαλύτερων των 30gr ημερησίως αυξάνει, και μάλιστα κατά δοσοεξαρτώμενο τρόπο, την πιθανότητα ανάπτυξης αρτηριακής υπέρτασης. Ακόμα και η επεισοδιακή κατάχρηση αλκοόλ (binge drinking), φαινόμενο ιδιαίτερα συχνό στους νέους, μπορεί να έχει άμεσα και έντονα αγγειοσυσπαστικά αποτελέσματα. Επιπλέον η λήψη αλκοόλ μπορεί να επιταχύνει έτι περαιτέρω τη δυσλειτουργία του μυοκαρδίου που δημιουργεί η ίδια η αρτηριακή υπέρταση, αποτέλεσμα που φαίνεται μάλιστα να είναι ανεξάρτητο των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης. Ακόμα, η κατάχρηση αλκοόλ έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο αρρυθμιών και συγκεκριμένα κολπικής μαρμαρυγής ενώ μπορεί να επιτείνει την αιμορραγική διάθεση που έχουν ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά για αυτήν ακριβώς την αρρυθμία. Σε πρόσφατη σχετικά μελέτη μάλιστα φάνηκε ότι η αποχή από το αλκοόλ μείωσε τον κίνδυνο επανεμφάνισης νέων επεισοδίων κολπικής μαρμαρυγής.
Τα ανωτέρω δεδομένα υπογραμμίζουν πως ακόμα και η λήψη μέτριας ποσότητας αλκοόλ ενέχει κινδύνους για την υγεία, ενώ ταυτόχρονα δε φαίνεται να τεκμηριώνεται οποιουδήποτε είδους προστατευτική επίδραση της χαμηλής κατανάλωσης του στο καρδιαγγειακό σύστημα. Στη γραμμή αυτή λοιπόν, οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, που δημοσιεύτηκαν το 2018, συστήνουν ως όριο τις 14 μονάδες αλκοόλ εβδομαδιαίως για τους άνδρες και τις 8 μονάδες αλκοόλ εβδομαδιαίως για τις γυναίκες (1 μονάδα ισοδυναμεί με 125ml κρασιού ή 250ml μπύρας), ενώ επίσης συστήνεται η αποφυγή της επεισοδιακής κατάχρησης αλκοόλ (binge drinking). Αντίστοιχα, οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, που δημοσιεύτηκαν το 2021, προτείνουν ως ανώτερο «ασφαλές» εβδομαδιαίο όριο λήψης αλκοόλ τα 100gr. To όριο αυτό αφορά τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες και θεωρείται ότι οποιαδήποτε κατανάλωση πάνω από αυτό οδηγεί μετά βεβαιότητος σε μείωση του προσδόκιμου ζωής. Επομένως κρίνεται μάλλον αναγκαίο οι χώρες να συστήσουν από κοινού χαμηλότερα όρια ασφαλούς κατανάλωσης αλκοόλ, τόσο για τους ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα, όσο και για το γενικό πληθυσμό.
