Αίτια Υπέρτασης
16/04/2022 ,
Η αρτηριακή υπέρταση είναι η πιο συχνή χρόνια νόσος, η οποία αποτελεί και πολύ σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα. Εμφανίζεται με δύο τύπους, την ιδιοπαθή αρτηριακή υπέρταση (97-98% των περιπτώσεων) η οποία δεν έχει κάποια εμφανή νοσολογική οντότητα που να αποτελεί την αιτία της υπέρτασης και την δευτεροπαθή αρτηριακή υπέρταση (2-3 % των υπερτασικών) η οποία είναι αποτέλεσμα κάποιου άλλου νοσήματος που προκαλεί υπέρταση.
Η ιδιοπαθής υπέρταση παρόλο που δεν έχει κάποια συγκεκριμένη αιτία εμφάνισης, σχετίζεται με πολύ συγκεκριμένους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς. H αυξημένη αρτηριακή πίεση μπορεί να σχετίζεται με αυξημένη καρδιακή παροχή ή αυξημένες περιφερικές αντιστάσεις του αρτηριακού δέντρου ή και τα δύο, αφού το γινόμενο είναι αυτό που καθορίζει και το επίπεδο της αρτηριακής πίεσης ενός ατόμου. Ωστόσο και τα δύο παραπάνω αιμοδυναμικά στοιχεία καθορίζονται από μία πλειάδα παραγόντων που μπορούν να οδηγήσουν στην υπέρταση. Τέτοιοι παράγοντες είναι διάφορες χημικές ουσίες που εκκρίνονται κυρίως από το νεφρό αλλά και τον εγκέφαλο, η αυξημένη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και η ενεργοποίηση του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης αλδοστερόνης. Όλοι οι παραπάνω μηχανισμοί πέρα από την αύξηση των περιφερικών αντιστάσεων οδηγούν και σε αυξημένη κατακράτηση νατρίου από ο νεφρό. Στα ηλικιωμένα άτομα προεξέχουν οι αυξημένες περιφερικές αντιστάσεις οι οποίες σε συνδυασμό με την αυξημένη σκληρία των αρτηριών συνήθως οδηγούν σε μεμονωμένη συστολική αρτηριακή υπέρταση. Πολλές φορές σε υπερτασικά άτομα συνυπάρχει μια γενετική προδιάθεση, η οποία σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, η μεγάλη πρόσληψη άλατος και συνυπάρχοντα νοσήματα όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία οδηγούν στην εμφάνιση της υπέρτασης.
Σε νέα άτομα και ειδικά σε παιδιά και εφήβους η αρτηριακή υπέρταση κατά κανόνα είναι δευτεροπαθής. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί και οι νέοι ιδιαίτερα -με την αύξηση της παχυσαρκίας και τον σύγχρονο τρόπο ζωής - να εμφανίσουν και ιδιοπαθή υπέρταση. Πάντα όμως σε νέα άτομα πρέπει να διερευνάται το ενδεχόμενο δευτεροπαθούς υπέρτασης.
Στους ενήλικες τα συχνότερα αίτια είναι τα νοσήματα του νεφρικού παρεγχύματος, η νεφραγγειακή υπέρταση λόγω στένωσης νεφρικής αρτηρίας (συνήθως αθηρωματικής αιτιολογίας) και ο πρωτοπαθής αλδοστερονισμός. Άλλα σπανιότερα αίτια είναι το σύνδρομο Cushing, η στένωση του ισθμού της αορτής και το φαιοχρωμοκύττωμα ή και άλλες παθήσεις ενδοκρινικού συστήματος (υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, κ.λπ.).
Επίσης φάρμακα όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, η ερυθροποιητίνη, η κυκλοσπορίνη, τα αποσυμφορητικά ρινός, τα κορτικοειδή κ.λ.π.) και διάφορες ουσίες όπως γλυκαντικά ή ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της πίεσης.
Στα παιδιά η συχνή αιτία είναι κυρίως τα νοσήματα του νεφρικού παρεγχύματος ενώ στους εφήβους συχνό αίτιο εμφάνισης υπέρτασης είναι και η στένωση ισθμού αορτής.
Το ιστορικό και η κλινική εξέταση είναι εργαλεία που συμβάλουν σημαντικά στη διερεύνηση των αιτιών υπέρτασης και κατά συνέπεια στην καλύτερη αντιμετώπιση του υπερτασικού ασθενούς.
Μαρία Μαρκέτου, Διευθ. ΕΣΥ,
Καρδιολογική Κλινική, ΠΑΓΝΗ
