Υπέρταση στους αθλητές
09/05/2022 ,
Η υπέρταση αποτελεί την πιο συχνή πάθηση του καρδιαγγειακού συστήματος που προσβάλει τους αθλητές καθώς και τον πιο συχνό λόγο αποκλεισμού τους από αθλητικές εκδηλώσεις. Ο επιπολασμός της υπέρτασης υπολογίζεται 50% λιγότερος στους αθλητές από ότι στον γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με την μεγαλύτερη μελέτη που έχει διεξαχθεί στην Ευρώπη, ο επιπολασμός της υπέρτασης στους αθλητές είναι 3% και πολύ μικρό ποσοστό (0.2%) οφείλεται σε δευτεροπαθή αίτια υπέρτασης. Ο όρος “αθλητής” συμπεριλαμβάνει τον αθλητή που χρησιμοποιεί την άσκηση για την ψυχαγωγία του (άσκηση>4 ώρες/εβδομάδα) και τον ανταγωνιστικό αθλητή ή πρωταθλητή (άσκηση>10 ώρες/εβδομάδα με συμμετοχή σε αγώνες/πρωταθλήματα).
Ο ορισμός της υπέρτασης δεν διαφοροποιείται σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό και σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες ορίζεται ως συστολική αρτηριακή πίεση (ΑΠ) ≥140 mmHg και/ή διαστολική ΑΠ≥90 mmHg, βασισμένη στο μέσο όρο τουλάχιστον 3 μετρήσεων, με κατάλληλη μέθοδο μέτρησης και τον ασθενή σε καθιστή θέση μετά από 5 λεπτά ηρεμίας.
Διαφορετικά είδη άσκησης έχουν διαφορετική επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα. Η αερόβια άσκηση (π.χ. τρέξιμο, περπάτημα, κολύμβηση, ποδηλασία, κωπηλασία) αυξάνει την αναπνευστική συχνότητα και την κατανάλωση οξυγόνου στον οργανισμό οδηγώντας σε αύξηση της καρδιακής συχνότητας, της φλεβικής επιστροφής και τέλος αύξηση του όγκου αίματος που επιστρέφει στην καρδιά. Η άσκηση αντίστασης (π.χ. άρση βαρών) οδηγεί σε αύξηση των περιφερικών αντιστάσεων και αύξηση της αντίστασης που συναντά η καρδιά στην συστολή της.
Οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν ετήσιο προαθλητικό έλεγχο, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και η μέτρηση της ΑΠ. Σε περίπτωση που βρεθεί αυξημένη τιμή, συστήνεται περαιτέρω έλεγχος με Triplex καρδιάς και τεστ κοπώσεως χωρίς διακοπή της άσκησης. Να σημειωθεί ότι η υπέρμετρη αύξηση της ΑΠ κατά τη διάρκεια της κόπωσης μπορεί να υποδεικνύει αρτηριακή υπέρταση ή προδιάθεση για υπέρταση στο μέλλον και χρήζει στενής παρακολούθησης. Κατά την επίσκεψη πρέπει να ληφθεί λεπτομερές ιστορικό και να αποκλειστούν πιθανά αναστρέψιμα αίτια αύξησης της πίεσης όπως λήψη νόμιμων ή παράνομων διεγερτικών ουσιών (π.χ καφεΐνη, νικοτίνη, αμφεταμίνη, κοκαΐνη), συμπληρωμάτων (π.χ γκουαρανα, εφέδρα), χρήση αναβολικών στεροϊδών, αυξητικών παραγόντων, ερυθροποιητίνης αλλά και μη στεροϊδών αντιφλεγμονώδων.
Ο τρόπος αντιμετώπισης της υπέρτασης σε αυτή την ομάδα ασθενών είναι διαφορετικός σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό καθώς ορισμένα φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση τους και να τους αποκλείσουν από αθλητικές εκδηλώσεις διότι θεωρούνται ΄απαγορευμένα’ από τις αθλητικές ομοσπονδίες.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της υπέρτασης αποτελούν οι υγιεινοδιαιτητικές αλλαγές (π.χ. μείωση της κατανάλωσης άλατος, αύξηση της κατανάλωσης καλίου, αποφυγή κάποιων φαρμάκων, διακοπή καπνίσματος).
Τα φάρμακα που προτιμώνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι οι αναστολείς τους μετατρεπτικού ενζύμου (α-ΜΕΑ) και οι ανταγωνιστές της αγγειοτασίνης – 2 ( ΑΤ-2) αλλά αντενδείκνυνται σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία. Οι ανταγωνιστές ασβεστίου αποτελούν φάρμακο εκλογής σε μαύρους αθλητές και είναι αποδεκτή η χρήση τους στους αθλητές.
Η χρήση των διουρητικών στους αθλητές απαγορεύεται καθώς επηρεάζουν παροδικά την απόδοση τους με τη μείωση του δραστικού όγκου, βοηθάνε στην γρήγορη αποβολή απαγορευμένων ουσιών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για απώλεια βάρους σε αθλήματα όπως πυγμαχία, box, judo.
Οι β-αποκλειστές μειώνουν την καρδιακή συχνότητα και συνεπώς την λειτουργική ικανότητα των αθλητών στην άσκηση. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν αγχολυτικά οπότε αντενδείκνυνται σε αθλήματα όπως η σκοποβολή, η τοξοβολία.
Οι αθλητές με υπέρταση βαθμού 1 και 2 χωρίς βλάβες στα όργανα στόχους μπορούν να συνεχίσουν την άσκηση ακολουθώντας υγιεινοδιατητικά μέτρα ή φαρμακευτική αγωγή. Αντιθέτως οι αθλητές με υπέρταση βαθμού 1 και 2 με βλάβες στα όργανα στόχους μπορεί να χρειαστεί να σταματήσουν την άσκηση παροδικά μέχρι την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Η μακροχρόνια πρόγνωση των ασθενών με υπέρταση δεν διαφέρει από αυτή των υπερτασικών στον γενικό πληθυσμό. Η υπερτροφία της καρδιάς στον υπέρηχο λόγω υπέρτασης χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς πρέπει να διαχωριστεί από την υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και υπερτροφία από αθλητική καρδιά που δεν παρατηρείται επηρεασμένη διαστολική λειτουργία.
